Co to jest ZIT i MOF?
Zintegrowanie Inwestycje Terytorialne (ZIT) to zupełnie nowy sposób współpracy samorządów zaproponowany przez Komisję Europejską, który ma się przyczynić do lepszego wykorzystania środków unijnych. Miasta i otaczające je gminy oraz władze województw – poprzez Regionalny Program Operacyjny (RPO) - wspólnie ustalają cele do osiągnięcia i wskazują inwestycje do zrealizowania.
ZIT to narzędzie, za pomocą którego realizowane są strategie terytorialne, przede wszystkim dotyczące zintegrowanych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, dążące do rozwoju współpracy i integracji w obszarach funkcjonalnych największych polskich miast. Funkcjonowanie ZIT przyczynić się ma do realizacji zintegrowanych projektów odpowiadających w sposób kompleksowy na potrzeby i problemy miast i ich obszarów funkcjonalnych oraz na zwiększeniu roli miejskiego obszaru funkcjonalnego (MOF) w zarządzaniu programami operacyjnymi. Ponadto dofinansowane z ZIT projekty nie mogą być oderwanymi od siebie punktowymi inwestycjami.
Projekty przygotowane przez Gorzów, gminy MOF GW oraz innych Beneficjentów z obszaru MOF GW podlegają wieloetapowej ocenie prowadzonej przez ekspertów Urzędu Marszałkowskiego, a także najważniejszej, tj. ocenie pod kątem zgodności ze strategią ZIT, prowadzonej przez Instytucję Pośredniczącą ZIT czyli Wydział ZIT Urzędu Miasta Gorzowa. Tym, samym część obowiązków będących do tej pory w zakresie Urzędu Marszałkowskiego zostało przekazanych Miastu.
Zgodnie z zapisem ekspertyzy „Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych Stolic Województw” wykonanej w październiku 2012 r. przez dr hab. prof. PAN Przemysława Śleszyńskiego na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego: obszar funkcjonalny to spójna pod względem przestrzennym strefa oddziaływania miasta, charakteryzująca się istnieniem wzajemnych powiązań funkcjonalnych oraz zaawansowania procesów urbanizacyjnych, będących efektem (odbiciem) zachodzących interakcji i zjawisk. […], to zatem nie tylko strefa oddziaływania, ale ukształtowany w procesie historycznym zespół jednostek terytorialnych, wyróżniający się z otoczenia i upodabniający się pod pewnymi względami do głównego miasta.[…]
Strategią terytorialną dla naszego obszaru stanowi opracowany dokument „Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wlkp.”, który zawiera cele oraz sposoby ich realizacji, jak i wskazuje wysokość środków finansowych przeznaczonych na wsparcie określonych obszarów. Stanowi on analizę potrzeb, barier oraz potencjałów Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego.
Co to jest MOF?
Zgodnie z koncepcją Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, ZIT stanowić mają odejście od sztywnych granic administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego i zwiększyć możliwości oddziaływania projektów unijnych. Zgodnie bowiem z założeniami „Umowy Partnerstwa”, ZIT skierowane mają być do miejskich obszarów funkcjonalnych (MOF). Fakt ten wynika z silniejszego w obecnym programowaniu ukierunkowania na rozwój obszarów miejskich na szczeblu strategicznym.
Adresatami ZIT-ów są między innymi miasta wojewódzkie i obszary z nimi powiązane, które charakteryzują się podobnymi cechami społeczno-gospodarczo-przestrzennymi.
Podstawą do wyznaczenia obszaru realizacji „ZIT wojewódzkiego” był dokument przygotowany przez ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego pn. „Kryteria delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich”, który przekazany został samorządom województw w lutym 2013 r.
Na terenie Polski wyznaczonych zostało 17 takich obszarów, z czego aż dwa w naszym województwie: Miejski Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wlkp. i Miejski Obszar Funkcjonalny Zielonej Góry. Powodem jest to, że obie stolice regionu dzieli zbyt duża odległość, stąd trudno mówić o jednym obszarze funkcjonalnym.
Jaki jest obszar MOF GW?
Zaktualizowany Strategią Rozwoju Województwa Lubuskiego 2030, obszar funkcjonalny Gorzowa Wielkopolskiego (tzw. Miejski Obszar Funkcjonalny Ośrodka Wojewódzkiego) obejmuje swoim zasięgiem 10 samorządów: Miasto Gorzów Wielkopolski oraz Gminy: Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn, Santok, Skwierzyna, Strzelce Krajeńskie, Witnica i Miasto Kostrzyn nad Odrą.
W ramach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego został sporządzony dokument „Strategia Rozwoju Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wielkopolskiego” określający cele i sposoby realizacji działań wskazanych gmin dla osiągnięcia ich strategicznych celów rozwojowych. W najbliższym czasie planowana jest aktualizacja zapisów Strategii, uwzględniająca powiększony obszar MOF GW.
Jaka wygląda finansowanie projektów MOF GW w ramach ZIT?
ZIT funkcjonuje w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego - Lubuskie 2020 (RPO L2020) z wyodrębnioną na ten cel alokacją na poziomie blisko 50 000 000,00 EUR.
Ponadto w ramach zawiązanego partnerstwa, Miejski Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wlkp. może sięgać także po środki z programów krajowych. Komplementarność i partnerstwo umożliwi realizację m.in. strategicznego projektu komunikacji miejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) 2014-2020.
Wartość dotacji przewidzianej w Programie Krajowym na ten cel to ponad 37 500 000,00 EUR.
Ponadto w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIiŚ 2014-2020) dla obszaru MOF GW, Ministerstwo Rozwoju przewidziało alokację na projekty związane ze zmniejszeniem emisyjności gospodarki, w tym na sieci ciepłownicze w wysokości 4 595 769,00 EUR, zaś na sieci ciepłownicze w zakresie kogeneracji w wysokości 4 101 359,00 EUR. Projekty w ramach tych środków stanowić będą projekty komplementarne do działań realizowanych w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w zakresie promowania działań niskoemisyjnych.
