Historia miasta

Początki

Gorzów Wielkopolski jest jednym z nielicznych miast, które mają dzienną datę lokacji: 2 lipca 1257 roku margraf Johann I z dynastii askańskiej podpisał dokument, na mocy którego Albreht de Luge upoważniony został do założenia miasta o nazwie Landisberch Nova. Położone ono było na terenie Kasztelanii Santockiej, stanowiącej wiano Konstancji - córki księcia Wielkopolskiego Przemysła I, poślubionej margrabicowi brandenburskiemu Konradowi. Miasto zajęło płaskie wzniesienie wyznaczone przez trzy odnogi Kłodawki, wpadające do Warty. Choć w akcie założycielskim miasto nazwano Neu Landsberg, w miarę upływu lat ukształtowała się jego nazwa Landsberg an der Warthe.

Landsberg był jednym z pierwszych miast lokowanych nad dolną Wartą. Jego położenie u ujścia Kłodawy (Kłodawki) do Warty na skrzyżowaniu wodnych i lądowych szlaków komunikacyjnych, dawało dogodne warunki do rozwoju urbanizacji i powiększania miasta, które rozkwitało dzięki pracy kupców i rzemieślników. Stał się bardzo ważnym ośrodkiem handlowym i wytwórczym. Obie rzeki przysparzały miastu majątku, powodowały jednak stale powtarzające się powodzie. W swej długiej, ponad 750-letniej historii Gorzów wielokrotnie był niszczony przez pożary i wojny, pustoszony przez zarazy. W 1433 r. przeżył oblężenie husytów, w XVII wieku przez kilkadziesiąt lat znosił szwedzką okupację, utrzymywał wojska rosyjskie w wojnie 7-letniej, opłacał się kontrybucją armii Napoleona.

Okres między Wiosną Ludów a I wojną światową to dla Gorzowa najlepszy i najspokojniejszy czas. Miasto rozwijało się dynamicznie nie mieszcząc się już w granicach średniowiecznych umocnień. Poza ich murami, na przedmieściach powstały liczne fabryki i domy. Połączenia drogowe i kolejowe z innymi miastami, a także rozwój żeglugi parowej na Warcie sprzyjał zamożności miasta, które zyskało opinię stabilnego ekonomicznie. Landsberg nazywano również miastem parków i ogrodów. Najtragiczniejszą z wojen okazała się II wojna światowa. Garnizon niemiecki wycofując się do Kostrzyna wysadził oba mosty, a oddziały Armii Radzieckiej spaliły stare miasto. 30 stycznia 1945 roku Landsberg stał się polskim Gorzowem. Nastąpił ponowny szybki rozwój miasta.

 Czasy powojennej odbudowy (1945-1990)

Dopiero 2 marca 1946 r. Rządowa Komisja Ustalania Nazw Miejscowości oficjalnie zdecydowała o nadaniu miastu nazwy „Gorzów” z dodaniem słowa „Wielkopolski”, pod silnym wpływem poznańskiego środowiska naukowego. Od 1950 miasto należało do nowo utworzonego województwa zielonogórskiego. Już w połowie lat 60. liczba ludności sięgnęła 50 tys. osób, przekraczając stan sprzed wojny. W końcu lat 60. XX wieku Gorzów przeżył drugi w swych dziejach boom budowlany stając się miastem średniej wielkości, następuje dynamiczny rozwój przemysłu. W latach 70. powstały pierwsze publiczne placówki szkolnictwa wyższego. W 1975 miasto zostało stolicą nowo utworzonego województwa gorzowskiego, a w 1979 urodziła się 100-tysięczna gorzowianka.

Przez 40 lat po wojnie był przede wszystkim miastem przemysłowym, z gigantami: Stilonem, Zakładami Mechanicznymi, Silwaną, Stolbudem. W latach 60. i 70. XX w. szczególnie Stilon stał się ikoną miasta, nie tylko ze względu na produkcję sztucznych włókien, taśm magnetofonowych i filmowych, ale także z powodu wszechstronnych powiązań z życiem miasta (osiedla mieszkaniowe, drogi, szkoły, przedszkola, kultura, sport, wypoczynek, itp.). Natomiast Zakłady Mechaniczne patronowały „Stali” – czołowemu w kraju klubowi żużlowemu, gdyż ten sport gorzowianie kochają szczególnie.

 Po 1990 roku

Dziś Gorzów rozciąga się na powierzchni 86 km² i liczy ponad 120 tysięcy mieszkańców. Po reformie administracyjnej kraju w 1999 r. jest siedzibą wojewody i stolicą nowego województwa lubuskiego.

Gorzów jako centrum obszaru stanowiącego zielone płuca Polski jest doskonałą bazą wypadową na rajdy turystyczne. Okolice miasta stanowią jeziora, rzeki, lasy, w tym trzy puszcze, liczne parki narodowe i rezerwaty przyrody. Zaledwie 50 km od Gorzowa znajduje się największy w Europie rezerwat nietoperzy, a także rezerwat ptactwa wodnego. W samym mieście parki stanowią ważny element zieleni i służą mieszkańcom jako miejsce wypoczynku i rekreacji. Gorzów posiada 12 parków o powierzchni 128 ha oraz zieleńce zajmujące powierzchnię około 53 ha, które okalają tereny wokół placów i budynków oraz narożniki ulic. 

Dzisiejszy Gorzów

To miasto pełne życia i różnorodności. Zewnętrznemu obserwatorowi jawi się jako bogata mozaika ciekawych obiektów, zdarzeń i ludzi. Swoich mieszkańców i gości bawi wieloma barwnymi, często niszowymi inicjatywami i wydarzeniami kulturalnymi. Odkrywany przez przybyszów naprawdę urzeka. Wszystko to wyróżnia Gorzów wśród miast o podobnej skali.