Wpływ azbestu na nasze zdrowie

AZBEST (od greckiego słowa asbestos – niezniszczalny) jest nazwą ogólną obejmującą włókniste minerały z grupy serpentynów i amfiboli naturalnie występujących w przyrodzie.  Azbest jest znany i wykorzystywany przez człowieka od tysiącleci, ale surowcem powszechnie stosowanym stał się dopiero w XX wieku.
 

Posiada wyjątkowe właściwości fizyczne i chemiczne. Jest niemal niezniszczalnym tworzywem o wielu zaletach:

• odporność na działanie bardzo wysokich temperatur (temperatura rozkładu i topnienia najbardziej popularnego azbestu białego - chryzotylu - wynosi 1500-1550 °C), działanie mrozu, kwasów, substancji żrących,
• dźwiękochłonność,
• elastyczność,
• wytrzymałość na rozciąganie,
• niskie przewodnictwo cieplne i elektryczne,
• łatwość łączenia się z innymi materiałami takim jak tworzywa sztuczne, cement.

Wpływ azbestu na zdrowie

Azbest jest zaliczany do substancji o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla człowieka oraz o działaniu toksycznym przy narażeniu przewlekłym.
Szkodliwość azbestu nie wynika z jego składu chemicznego - przyczyna szkodliwości tkwi w jego włóknistej strukturze. Niewidoczne dla oka i niewyczuwalne w dotyku włókna azbestu są najcieńszymi włóknami występującymi w przyrodzie, które mają tendencję do wielokrotnego rozwarstwiania się – dzięki temu mogą być dziesiątki a nawet setki razy cieńsze od ludzkiego włosa. Po przedostaniu się z wdychanym powietrzem do układu oddechowego, zostają najczęściej wydalone przez organizm. Jednakże istnieją takie włókna, których organizm nie potrafi się pozbyć. Są to tzw. włókna respirabilne – ich długość przekracza 5 mikrometrów   (1 μm - 1 mikrometr to milionowa część metra), zaś średnica jest mniejsza od 3μm. Włókna te gromadzą się i pozostają w tkance płucnej w ciągu całego życia, powodując zmiany chorobowe (azbestozależne): pylica azbestowa (azbestozy),  rak płuc, zmian opłucnowych, międzybłoniaka opłucnej. Organizm nie jest w stanie rozpuścić włókien azbestu ze względu na ich dużą odporność chemiczną.
 
Azbest jest groźny dla zdrowia, gdy unosi się w powietrzu i jest możliwość wdychania jego włókien. Dopóki włókna nie są uwalniane do powietrza i nie występuje ich wdychanie, wyroby zawierające azbest nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.
Zagrożenie ze strony azbestu jest przez ludzi bagatelizowane ze względu na mikroskopijną wielkość włókien oraz długotrwały i utajony rozwój choroby. Przez długi okres choroba może się nie ujawniać – pierwsze jej objawy mogą dać o sobie znać po okresie dwudziestu, a nawet czterdziestu lat od pierwszego kontaktu z pyłem azbestowym. Pamiętaj! Jedynym ostrzeżeniem dla człowieka jest świadomość zagrożenia.
 
Według Państwowego Zakładu Higieny każdy kontakt z azbestem może być niekorzystny i należy go unikać, chociaż nie musi on wywołać skutków chorobowych. Możliwość kontaktu z azbestem należy zatem ograniczyć do minimum.
 
Materiały zawierające azbest jeśli są właściwie użytkowane i dobrze zabezpieczone nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi.
 
Istnieje kilka odmian azbestu, różniącego się m.in. składem chemicznym oraz rodzajem włókien. Największe znaczenie przemysłowe w Polsce i około 95 % udział w ogólnej masie stosowanych minerałów azbestowych miał azbest biały (chryzotyl - uwodniony krzemian magnezu). Rzadziej stosowane, choć dużo bardziej niebezpieczne dla zdrowia są: – azbest niebieski – krokydolit, – azbest brązowy – amozyt.

W przeważającej części azbest używany był do produkcji wyrobów azbestowo-cementowych, głównie lekkiej, wytrzymałej, trwałej i niepalnej płyty azbestowo-cementowej – eternitu do pokryć dachowych i elewacyjnych oraz różnego rodzaju rur. Ponadto azbest stosowany był m.in. do produkcji wyrobów włókienniczych (przędza, sznury), wyrobów ciernych (klocki hamulcowe, tarcze sprzęgłowe), wyrobów hydroizolacyjnych (lepiki, papy dachowe, płytki podłogowe).